Kaşıntı, kızarıklık, kuruluk… Bu kelimeler size tanıdık geliyor mu? Egzama, hayat kalitenizi ciddi şekilde etkileyebilecek yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Ancak endişelenmeyin, bu makale size egzama hakkında bilmeniz gereken her şeyi ve bu rahatsızlıkla nasıl başa çıkabileceğinizi anlatacak.
Egzama: Cildiniz Neden Alarm Veriyor?
Egzama, atopik dermatit olarak da bilinir, cildin iltihaplanmasıyla karakterize kronik bir rahatsızlıktır. "Atopik" kelimesi, alerjik reaksiyonlara yatkınlığı ifade eder. Egzama, bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar ve cildin bariyer fonksiyonunu bozar. Bu durum, cildin kurumasına, tahriş olmasına ve enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur.
Egzama bulaşıcı değildir. Yani, egzama olan birine dokunarak bu rahatsızlığı kapmazsınız.
Egzamanın Farklı Yüzleri: Belirtileri Nelerdir?
Egzamanın belirtileri kişiden kişiye ve yaşa göre değişiklik gösterebilir. Ancak en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Şiddetli kaşıntı: Egzamanın en rahatsız edici belirtisidir. Özellikle geceleri kaşıntı daha da artabilir. Kaşıma, cildi daha da tahriş ederek kısır bir döngüye yol açar.
- Kuru ve pul pul dökülen cilt: Egzama, cildin nemini kaybetmesine neden olur. Bu durum, cildin kurumasına, çatlamasına ve pul pul dökülmesine yol açar.
- Kızarıklık ve iltihaplanma: Egzama olan bölgelerde cilt kızarır ve iltihaplanır. Bu durum, cildin hassaslaşmasına ve ağrılı olmasına neden olabilir.
- Küçük kabarcıklar: Bazı durumlarda, egzama olan bölgelerde içi su dolu küçük kabarcıklar oluşabilir. Bu kabarcıklar patlayarak kabuklanabilir.
- Ciltte kalınlaşma ve renk değişikliği: Uzun süreli egzama, cildin kalınlaşmasına (likenifikasyon) ve renginin koyulaşmasına (hiperpigmentasyon) neden olabilir.
Bebeklerde Egzama: Bebeklerde egzama genellikle yanaklarda, kafa derisinde, dirseklerde ve dizlerde görülür. Cilt kırmızı, kuru ve pullu olabilir. Bebekler sürekli olarak kaşınabilir ve huzursuz olabilirler.
Çocuklarda Egzama: Çocuklarda egzama genellikle dirsek içlerinde, diz arkalarında, bileklerde ve ayak bileklerinde görülür. Ciltte kaşıntılı, kırmızı ve kabarık lezyonlar oluşabilir.
Yetişkinlerde Egzama: Yetişkinlerde egzama genellikle ellerde, ayaklarda, boyunda, göz kapaklarında ve genital bölgede görülür. Ciltte kuru, pullu, kalınlaşmış ve renk değiştirmiş lezyonlar oluşabilir.
Egzamaya Ne Sebep Oluyor? Neden Benim Başıma Geldi?
Egzamanın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun rol oynadığı düşünülmektedir.
Genetik Yatkınlık: Ailede egzama, astım veya alerjik rinit öyküsü olan kişilerde egzama gelişme riski daha yüksektir.
Çevresel Faktörler:
- Alerjenler: Polen, ev tozu akarları, hayvan tüyleri ve küf gibi alerjenler egzama semptomlarını tetikleyebilir.
- Tahriş edici maddeler: Sabunlar, deterjanlar, parfümler, kozmetikler ve bazı kumaşlar cildi tahriş ederek egzama semptomlarını kötüleştirebilir.
- Stres: Stres, bağışıklık sistemini etkileyerek egzama semptomlarını tetikleyebilir.
- Terleme: Aşırı terleme, cildi tahriş ederek egzama semptomlarını kötüleştirebilir.
- Hava koşulları: Soğuk ve kuru hava, cildin kurumasına neden olarak egzama semptomlarını tetikleyebilir.
- Besinler: Bazı besinler (örneğin süt, yumurta, fıstık, soya, buğday) bazı kişilerde egzama semptomlarını tetikleyebilir.
Egzamayı Kontrol Altına Almak: Bakım Nasıl Olmalı?
Egzamanın kesin bir tedavisi olmamasına rağmen, semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Egzama bakımı, genellikle bir dizi önleyici tedbir ve tedavi yönteminin kombinasyonunu içerir.
1. Cildinizi Nemlendirin:
- Nemlendirici kremler ve losyonlar: Egzama tedavisinin temel taşıdır. Cildinizi günde en az iki kez, özellikle banyodan sonra ve yatmadan önce nemlendirin. Parfümsüz, alkolsüz ve hipoalerjenik ürünler tercih edin. Yoğun kıvamlı kremler, losyonlardan daha etkilidir.
- Banyo yağları: Banyo suyuna eklenen banyo yağları, cildin nemlenmesine yardımcı olabilir. Ancak, çok sıcak su kullanmaktan kaçının ve banyodan sonra cildinizi nazikçe kurulayın.
- Vazelin: Vazelin, cildi nemlendirmek ve korumak için etkili bir bariyer oluşturur. Özellikle kuru ve çatlamış bölgelerde kullanılabilir.
2. Tetikleyicilerden Kaçının:
- Alerjenleri belirleyin ve uzak durun: Alerji testleri yaptırarak hangi alerjenlere duyarlı olduğunuzu öğrenin ve bunlardan kaçının. Evinizi düzenli olarak temizleyin, ev tozu akarlarını kontrol altına alın ve hayvan tüylerine maruz kalmaktan kaçının.
- Tahriş edici maddelerden kaçının: Parfümlü sabunlar, deterjanlar, kozmetikler ve sert kumaşlardan kaçının. Hassas ciltler için özel olarak formüle edilmiş ürünler tercih edin. Giysilerinizi yıkarken yumuşatıcı kullanmaktan kaçının.
- Stresi yönetin: Stres, egzama semptomlarını tetikleyebilir. Yoga, meditasyon, egzersiz veya hobilerinizle uğraşarak stresi yönetmeye çalışın.
- Terlemeyi kontrol altına alın: Terlemeyi azaltmak için bol ve pamuklu giysiler giyin. Egzersiz yaparken veya sıcak havalarda sık sık duş alın.
- Hava koşullarına dikkat edin: Soğuk ve kuru havalarda cildinizi koruyun. Eldiven ve atkı kullanarak cildinizin kurumasını engelleyin.
3. Doğru Banyo Alışkanlıkları Edinin:
- Ilık suyla kısa süreli banyolar yapın: Sıcak su, cildin kurumasına neden olabilir. Banyo süresini 10-15 dakika ile sınırlayın.
- Nazik sabunlar kullanın: Parfümsüz ve hipoalerjenik sabunlar tercih edin. Sabunu sadece gerekli bölgelerde kullanın ve iyice durulayın.
- Banyodan sonra cildinizi nazikçe kurulayın: Havluyu cildinize bastırarak kurulayın. Ovalamaktan kaçının.
- Hemen nemlendirici uygulayın: Cildiniz hala nemliyken nemlendirici uygulayın. Bu, nemin cildinizde kalmasına yardımcı olacaktır.
4. İlaç Tedavisi:
Egzama semptomları şiddetli ise, doktorunuz size ilaç tedavisi önerebilir.
- Topikal kortikosteroidler: İltihabı azaltmak ve kaşıntıyı hafifletmek için kullanılır. Doktorunuzun önerdiği şekilde ve sürede kullanın. Uzun süreli kullanımda yan etkilere neden olabilir.
- Topikal kalsinörin inhibitörleri: İltihabı azaltmak için kullanılır. Kortikosteroidlere alternatif olarak kullanılabilir. Yan etkileri genellikle daha azdır.
- Antihistaminikler: Kaşıntıyı hafifletmek için kullanılır. Özellikle gece kaşıntısı için faydalı olabilir.
- Sistemik kortikosteroidler: Şiddetli egzama vakalarında kullanılır. Yan etkileri nedeniyle uzun süreli kullanımından kaçınılmalıdır.
- Biyolojik ilaçlar: Bağışıklık sistemini hedef alan yeni nesil ilaçlardır. Şiddetli ve diğer tedavilere yanıt vermeyen egzama vakalarında kullanılabilir.
5. Diğer Tedavi Yöntemleri:
- Fototerapi (ışık tedavisi): Ultraviyole (UV) ışınları kullanılarak cildin iltihabı azaltılır.
- Islak sargı tedavisi: Nemlendirici uygulandıktan sonra cildin ıslak sargılarla sarılmasıdır. Cildin nemlenmesine ve kaşıntının azalmasına yardımcı olur.
Egzama ile Yaşamak: Hayat Kalitenizi Nasıl Yükseltirsiniz?
Egzama ile yaşamak zor olabilir, ancak doğru bakım ve önlemlerle hayat kalitenizi önemli ölçüde artırabilirsiniz.
- Eğitim: Egzama hakkında bilgi edinin. Egzamayı anlamak, onu kontrol altına almanıza yardımcı olacaktır.
- Destek gruplarına katılın: Egzama ile yaşayan diğer insanlarla deneyimlerinizi paylaşın. Destek grupları, yalnız olmadığınızı hissetmenize ve yeni başa çıkma stratejileri öğrenmenize yardımcı olabilir.
- Doktorunuzla düzenli olarak görüşün: Egzama tedavinizi doktorunuzla birlikte planlayın ve düzenli olarak takip edin.
- Kendinize iyi bakın: Sağlıklı beslenin, düzenli egzersiz yapın ve yeterince uyuyun.
- Olumlu olun: Egzama ile yaşamak zor olsa da, olumlu bir bakış açısı koruyun.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Egzama bulaşıcı mıdır? Hayır, egzama bulaşıcı değildir. Başka birine dokunarak egzama kapamazsınız.
- Egzamanın kesin tedavisi var mı? Hayır, egzamanın kesin bir tedavisi yoktur. Ancak semptomları kontrol altına almak mümkündür.
- Egzama için hangi sabunları kullanmalıyım? Parfümsüz, alkolsüz ve hipoalerjenik sabunlar kullanmalısınız.
- Egzamayı tetikleyen besinler var mıdır? Bazı besinler (örneğin süt, yumurta, fıstık, soya, buğday) bazı kişilerde egzama semptomlarını tetikleyebilir.
- Egzama için hangi nemlendiriciyi kullanmalıyım? Parfümsüz, alkolsüz ve hipoalerjenik, yoğun kıvamlı kremler tercih etmelisiniz.
Egzama, hayatınızı zorlaştıran bir rahatsızlık olabilir. Ancak doğru bilgi ve özenle, semptomları kontrol altına alabilir ve daha konforlu bir yaşam sürebilirsiniz. Unutmayın, cildinize iyi bakmak, kendinize iyi bakmaktır.
